فرش دستباف مشهد مورد توجه بسیاری از افراد از لحاظ طراحی ظاهری خاصش قرار گرفته است. و همچنین دارای پیشینه ای بسیار طولانی می باشد. به طور دقیق نمیتوان تاریخی برای شروع قالی بافی در مشهد بیان نمود اما باتوجه به مستندات موجود این طور می توان گفت که فرش مشهد دارای قدمتی حدودا 500 ساله می باشد.
یکی از مهمترین و با ارزش ترین صنایع دستی استان خراسان رضوی یا شهر مشهد، فرش دستباف مشهد می باشد. قدیمی ترین فرشی که وجود دارد قدمتی نزدیک به پانصد سال دارد، فرش نماز یا همان سجاده است که گویا هدیه ای بوده که از طرف شاه طهماسب به سلیمان باشکوه تقدیم گشته بوده است.
صادرات فرش دستباف مشهد
فرش های دستباف مشهد در سه درجه کیفیتی در آن زمان بافته و تولید می شده اند. که یکی از انواع درجه یک آن تا چند سال گذشته در یکی از موزه های شهر لندن نگهداری میشده است. و حتی اکنون نیز برخی گفته اند که از انواع درجه یک فرش مشهد تعدادی در اختیار کلکسیونر معروف، شیخ سعود آل ثانی قطری، می باشد.
تعدادی از نمونه‌های درجه دوم و سوم هنوز در موزه توپکاپی موجود می‌باشند. در قرن ۱۹ و ۲۰ فرش‌های مشهد تا حدی محبوبیت پیدا کرد که تبدیل به یکی از محصولات صادراتی ایران شد؛ اما این تنها صادرات نیست که نشان دهنده محبوبیت این نوع فرش است. بلکه در داخل ایران نیز بشاری از مردم از این نوع فرش، یعنی فرش مشهد استفاده می‌کردند.
چرا فرش مشهد دچار کاهش محبوبیت شد؟
فرش های دستباف مشهد در یک بازه زمانی به درجه ای بالا از محبوبیت دست پیدا کردند که به سرعت به بسیاری از کشورهای خارجی صادر گردیدند، اما متاسفانه طولی نکشید که با افت زیادی روبرو شد. کاهش چشمگیر صادرات فرش مشهد به این خاطر بود که تار و پودهای استفاده شده در آن فرش ها برای درخشندگی بیشتر رنگ ها تا اندازه ای صیقل داده میشدند که سبب شکنندگی و کم شدن طول عمر شان میشد، همین علت باعث ایجاد تصویر ناپسندی از فرش های مشهد در ذهن همگان گردید.
یکی از افرادی که نقش بسیار زیادی در زنده نگه داشتن هنر های اصیل ایرانی در طول تاریخ داشته است شاه عباس بوده است. وی در طول اقداماتش فرش بافی در شهر مشهد را نیز بنیان گذاری کرد. و طبق دستور او یکی از فرش های دستباف قدیمی مشهد ، برای مزین نمودن آستان قدس رضوی بافته شده است.
